تعدد زوجات و عوارض روان‌شناختی آن

این مطلب توسط صحرا خانم ارسال شده که باز هم از ایشون تشکر می کنم.

چرا هر وقت تعدادی از مردان جامعه ما به دور هم جمع می‌شوند و سرحال و سرکیف هستند، بحث تعدد زوجات را پیش کشیده و با شور و شوق فراوان پیرامون آن بحث و اظهار نظر می‌کنند؟ آیا جذابیت این بحث یعنی تعدد زوجات اینقدر بالا است که خیلی از مردان برای آن بها و ارزش فراوان قائل می‌شوند؟ چرا این مبحث اهمیت فراوان به خود گرفته است؟ آیا کثرت زنان به دلایل خاص عاملی در مهم شدن بحث تعدد زوجات می‌باشد؟ آیا استرس و سبک زندگی می‌تواند عاملی برای تعدد زوجات در بین مردان باشد؟
موضوع فوق‌الذکر همیشه برای مردان جامعه ما جذاب بوده است. تعداد افرادی که در جامعه ما تن به ازدواج دوم با وجود داشتن همسر اول، می‌دهند، زیاد هستند. تعدد زوجات هم به‌صورت رسمی و هم به صورت نیمه‌رسمی (همسر موقت) دیده می‌شود.
فرضیات و آراء مختلفی پیرامون این گرایش به تعدد زوجات وجود دارد که در این نوشتار سعی بر آن شده است که علل را ریشه‌یابی کرده و از بعد استرس این عمل یعنی تعدد زوجات مورد بررسی روان‌شناختانه قرار گیرد.

فرضیه عدم ارضاء روانی کامل در ارتباط جنسی زوج با زوجه
عده‌ای از مردان عدم کیفیت بالا در روابط جنسی را بین خود و همسر اول، دلیل قانع کننده‌ای می‌دانند جهت رفتن به سوی تعدد زوجات. عدم کیفیت در رفتار جنسی در زنان به دلایل مختلفی عنوان شده است. آمار و تجربیات کلینیکی در مراکز مشاوره و روان‌شناسی در جامعه نشان می‌دهند که تعدادی در حدود 30 درصد از زوج‌های ازدواج کرده در ایران دارای رفتارهای جنسی توام با لذت و استاندارد شده نیستند. یعنی کیفیت رفتارهای جنسی در زوجین، زیاد بالا نیست. به‌طور مستقیم رابطه‌ای بین عدم رضایت از رفتار جنسی و گرایش به داشتن همسر دوم یافت شده است.
به زبان ساده‌تر اینکه یکی از طرفین و یا هر دو نفر از رفتار جنسی احساس لذت و رضایت خاطر ندارند. اگر این عدم رضایت از طرف زن باشد، معمولا به دلایل عرفی‌، شرعی و قانونی‌، زن نمی‌تواند زوج دیگری برای خود انتخاب کند. اما اگر این عدم رضایت و عدم احساس لذت از طرف مرد باشد، وی به دلیل عدم محدودیت خیلی جدی، تمایل به انتخاب شریک جنسی برای خود پیدا می‌کند.
این عدم احساس لذت زمانی در رفتار زنان حاصل می‌شود که دلایل زیر وجود داشته باشد. به سخن دیگر این‌که اگر دلایل زیر وجود داشت، شما شاهد یک رفتار جنسی یکطرفه و بدون احساس لذت در زن خواهید بود و اعتقاد بر این است که با برطرف نمودن این دلایل یا کم‌رنگ نمودن آنها، می‌توان شریک جنسی (زن) را به‌طرف یک رفتار جنسی توام با لذت برای طرفین سوق داد.
اولین دلیل، نگرش زن به مسائل جنسی می‌تواند او را در به رفتار جنسی ناموفق هدایت کند. به این معنی که بعضی از زنان این پنداره غلط را در ذهن خود دارند که مردان برای خوشگذرانی و هوسرانی تمایل به انجام رفتار جنسی با زنان خود دارند و یا اینکه احساس می‌کنند که هر وقت نیاز به داشتن فرزند باشد باید نزدیکی کرد. دید توام با تابو و بد به مسائل جنسی در تعدادی از زنان و بانوان دیده می‌شود. کثیف و پلید بودن این رفتار در بیانات و صحبت‌های این بانوان قابل لمس می‌باشد.
دیگر این‌که مشکلات عاطفی در زنان هم می‌تواند دخیل در امر رفتار جنسی شود. زنانی که عدم رضایت از مردان از بعد عاطفی و روانی دارند، نمی‌توانند سرویس دهی جنسی خوبی به همسر خود داشته باشند. کدورت، بغض، نفرت و امثالهم اگر در زن نسبت به مرد وجود داشته باشد مانع بزرگی در انجام یک رفتار جنسی خوب، خواهد بود. افسردگی و خلق افسرده یکی دیگر از عواملی است که امروزه در تعدادی از زنان و بانوان جامعه ما دیده می‌شود و این خود عاملی دیگر و بازدارنده قوی‌تر در رفتار جنسی مطلوب، به حساب می‌آید. بی‌قراری و داشتن تنش یکی از عوامل دیگری است که وقتی در رفتار زن دیده می‌شود او را در ارضاء شریک جنسی خود، محدود می‌کند.
خیلی از زنان همانطور که غذا را تند و سریع و با عجله می‌خورند، می‌خواهند که شریک جنسی (همسرشان) با همان عجله و سرعت رفتار جنسی را انجام داده و به اتمام برساند. اگر رفتار جنسی کمی طولانی‌تر و یا با کیفیت‌تر شود، احساس بی‌قراری و تنش در زن دیده می‌شود. اجبار در ازدواج توسط والدین یکی دیگر از مواردی است که در فرد باعث کاهش میل جنسی شده و زوجه تمایلی به انجام با کیفیت اعمال جنسی ندارد.
داشتن اختلال رفتاری وسواس یکی دیگر از این نوع اختلالاتی است که معمولا انگیزه داشتن یک رفتار جنسی سالم را در زن تحت تاثیر قرار داده و بانوان تمایلی به انجام اعمال جنسی با کیفیت بالا نداشته و فقط انجام وظیفه می‌کنند.
داشتن افکار خاص در زنان عاملی جهت عدم تمایل به یک رفتار جنسی سالم، دیده می‌شود. زنانی که فکر می‌کنند باید برابری کامل بین مرد و زن وجود داشته باشد و به دلایلی این برابری را احساس نمی‌کنند و اینکه احساس بهره‌برداری از خود را توسط شریک جنسی دارند و یا این‌که آنان هم می‌خواهند مانند مردان هر وقت اراده کردند و خلق و خویشان اجازه داد و به قول معروف سرکیف بودند، اقدام به انجام اعمال جنسی دهند، اگر این احساس برقرار نباشد، رفتار توام با انجام وظیفه و یا بدون کیفیت دارند.
منابع و تحقیقات نشان دهنده این موضوع هستند که رفتار جنسی در انسان‌ها بستگی فراوانی به افکار، احساسات و عوامل فرهنگی، روانی دارند. بر عکس، این موضوع در حیوانات در دوره‌ای مخصوص، دوره‌ای که حیوان ماده تمایل به نزدیکی با جنس نر دارد صورت می‌گیرد . دراین دوره که توسط هورمون مشخص می‌شود، جنس نر اجازه دارد با جنس ماده نزدیکی جنسی داشته باشد.
زمانی که در انسان‌ها این عوامل فرهنگی در راستای تمایل و کسب لذت نباشد، رفتار بدون احساس و بدون تمایل صورت می‌گیرد. در مردان اگر عوامل فرهنگی و روانی مهیا نباشد، کارکردهای جنسی به حداقل رسیده و به عنوان یک عامل بازدارنده انجام اعمال جنسی ظاهر می‌شود.

فرضیه تنوع طلبی آشفته در مردان
بعضی از مردان اقدام به تعدد زوجات می‌نمایند و اینان هیچ‌گونه مشکلی در ارتباط جنسی با همسرخود ندارند. به گونه‌ای تنوع در روابط جنسی با فرد دیگری را خواستار هستند. یعنی اینان زمانی که اقدام به همسر گزینی می‌کنند، مشکلی خاص با همسر خود نداشته و فقط از بعد تنوع دست به این کار می‌زنند.
داشتن تجربه جنسی با شریک جنسی دیگر همان اندازه برایشان لذت‌بخش است که خرید یک گوشی تلفن همراه جدید و یا یک ماشین جدید. این نوع تنوع طلبی برای بسیاری از مردم جامعه ما امری عادی شده است. در این مورد با توجه به اینکه همسر اول مشکلی از نظر کلی و شرایط معمول ندارد و فقط طبع تنوع طلب فرد او را به این سو، سوق می‌دهد.
شما در خیلی از مکانها و کشورهای دنیا این تنوع طلبی را به این شدت نخواهید یافت. استرس سبک زندگی تیپ شخصیتی A ، توجیهی است بر این موضوع. یعنی امروزه درصدی از مردم ما به دلایل بودن در تیپ شخصیتی A ، این خصوصیات را نشان می‌دهند. اینان بی‌قرارند، عجول و تند در رفتار هستند. زندگی بدون کیفیت داشته و خیلی سریع از لوازم و امکانات خود زده می‌شوند. بی‌قرارند، کم تحمل بوده، یکسره خود را با دیگران مقایسه می‌کنند، دنیا را عرصه رقابت می‌دانند. در آن واحد چند کار انجام می‌دهند، از انجام امور زندگی لذت نمی‌برند. بلند پرواز و کمال‌گرا به صورت افراطی هستند.
زندگی‌شان کیفیت نداشته و فقط انجام وظیفه می‌کنند. دیگران برایشان خیلی مهم هستند. اعتماد به نفس پائین داشته و مستعد بیماری‌های قلبی عروقی، آسم، درد معده، ریزش مو و امثالهم هستند.

عوارض تعدد زوجات از دیدگاه روان‌شناختی
شاید به دید خیلی از افراد که از بیرون به موضوع تعدد زوجات نگاه می‌کنند این عمل یعنی تعدد زوجات جالب و توام با لذت باشد. اما واقعیات موجود در جامعه ما و همچنین تجربیات کلینیکی در دفاتر مشاوره، گویای حقیقتی است که خیلی از افراد با آن نا آشنا هستند. هنوز این عمل به دلایل عرفی در جامعه ما مورد قبول قرار نگرفته است. در کشور ما ملاکهای کنترل رفتار و یا ویژگی یک رفتار سالم از سه بعد یعنی بعد شرعی، قانونی و عرفی مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. شاید قانون راهکارهایی را برای این کار مشخص کرده است و همچنین شرع مجوز این عمل را برای عده‌ای فراهم آورده باشد، ولی عرف جامعه با این مسئله کاملا مخالف است و کسی که به طرف تعدد زوجات می‌رود را به دید ناخوشایند نگاه کرده و انواع بر چسب‌ها را به وی می‌زند.
این عدم پذیرش جامعه خود دلیلی است بر ایجاد استرس در زندگی فرد. فرض کنید شما قصد انجام یک کار را دارید. اگر این کار با سه محور کنترلی جامعه که در بالا ذکر شده هماهنگی داشته باشد، جامعه تائیدی بر این انجام کار خواهد نمود و نه تنها هیچ‌گونه استرسی را برای شما به وجود نخواهد آورد، بلکه شما را در انجام این عمل که طبق عرف، شرع و قانون است، یاری خواهد کرد.
زمانی که فردی دست به انتخاب همسر برای دومین بار می‌زند و او دلیلی قانع کننده شرعی و عرفی و قانونی برای این کار ندارد، جامعه این رفتار را تائید نمی‌کند. او مجبور است تا مدتها این رفتار را پنهان کند. این پنهان کاری و انجام رفتارهایی بدور از انظار و همچنین ترس از آشکار کردن این رفتار، برای فرد تولید استرس می‌کند. او به ظاهر خود را موفق تلقی می‌کند ولی غافل از این‌که این مخالف عرف عمل نمودن او را از انجام رفتارهای عادی قبلی خود هم، محروم می‌کند.
به زبان ساده‌تر این‌که وقتی فردی مدتی با استرس و هیجان منفی زندگی کند و یکسره در این فکر باشد که نکند این کار و این عمل آشکار شود و دیگران از این عمل غیر عرفی مطلع شوند، کیفیت زندگی وی را کم خواهد کرد. به طور مثال رفتار جنسی با همسر دوم که در بسیاری از مواقع غیر عرفی است، اگر انجام شود که اکثراً طبق گزارش‌ها به صورت با استرس و بدون کیفیت است و یا حداقل با استرس صورت می‌گیرد (نسبت به انجام رفتار جنسی با همسر اول ) باعث می‌شود که فرد مثلاً یک رفتار جنسی ناخوشایند و همچنین با اختلال در کارکرد جنسی همراه باشد. زودانزالی یکی از عواملی است که دامن گیر مرد شده و در بین مراجعین به دفاتر مشاوره این موضوع دیده می‌شود.
کند شدن رفتار و اعمال زندگی به دلیل اشتغالات فکری بعد از همسر گزینی، اختلالات فاحشی در سطح کارکردهای معمولی فرد، به وجود خواهد آورد. از زندگی با کیفیت دیگر خبری نیست . دروغ گفتن‌های فراوان و پنهان کاری‌های زیاد در رفتار فرد عاملی است که دیگران را به شک و تردید وا می‌دارد. حساسیت ‌های زیاد را در همسر اول به وجود می‌آورد. همسر اول با کمترین شک و تردید دچار سوء ظن به مرد شده و افکار وی را مدتها مشغول این قضیه خواهد نمود.
از بین رفتن وجه و اعتبار مرد در بین فرزندان و همسر اول و خانواده، موردی است که به مراتب گزارش می‌شود. پدر جایگاه ارزشی خود را در خانه از دست می‌دهد. وقتی به دختر خود می‌گوید که دخترم تو مراقب کسانی باش که می‌خواهند به دلایل هوسرانی به تو نزدیک شوند و غیره مسلماً این دختر پذیرای این صحبت‌ها نیست چرا که رطب خورده منع رطب کی کند. پدری که خود به دلیل هوسرانی تن به ازدواج دوم داده است نمی‌تواند دخترش را از خطرات افکار هوسرانانه دیگران باز دارد.
اختلال در خواب، اختلال در خوردن، بی‌قراری، تپش قلب شدید، رانندگی با شتاب و به همراه پرخاشگری و در نهایت کم بودن کیفیت در زندگی نتیجه یک ازدواج مجدد برای بسیاری از مردم است. از هم پاشیدن سیستم خانواده، استرس و نگرانی و اضطراب که در بین کودکان خانواده دیده می‌شود و همچنین فرار دختران و پسران از سیستم گرم خانواده نتیجه دیگری از این عمل می‌باشد.
ورشکستگی مالی، از بین رفتن اعتبار و آبروی مرد در محل کار و بین همکاران، به وجود آمدن دید غیر خوشایند نسبت به فرد تجدید فراش کرده از سوی همکاران در اداره و یا بین همکاران بیرون از اداره از عوامل سوء این عمل خواهد بود.

توصیه های قابل ذکر
به نظر می‌رسد زمانی که مشکلی در خانواده به وجود می‌آید می‌توان مشکل پیش آمده را با ریش سفیدان خانواده که همان مشاوران قدیمی و یا با مشاوران جدید که همیشه در دسترس هستند، مطرح نمود . قطعا راه حل‌های لازم ارائه خواهد شد. در بعد مسائل جنسی، تکنیک‌های لازم بکار گرفته خواهد شد تا مشکل حل شود. تنوع طلبی آشفته فرد بعد از اصلاح سبک زندگی از رفتارهای پر استرس به رفتارهای بدون استرس و یا با حداقل استرس، اصلاح خواهد شد. قبل از هر اقدامی جهت تعدد زوجات یا انتخاب همسر جدید با مشاوران، مشورت کنید تا از عواقب سوء آن مطلع شوید.
داستانی را ذکر می‌کنند که فکر می‌کنم نقل آن خالی از پند و اندرز نیست. می‌گویند در زمان قدیم شاه عباس شبها ملبس به لباس دراویش در قهوه خانه‌ها و مراکز تجمع مردم حاضر می‌شد و از این طریق از اوضاع سیاسی و اجتماعی اخباری کسب می‌کرد و امور مملکت را کنترل می‌کرد.
یک شب به صورت اتفاقی در حال گشت و گذار در یک قهوه‌خانه به سه نفر که سخت مشغول گفتن خاطرات و آرزوهای خود بودند برخورد کرد. یکی از این افراد گفت که من آرزوئی ندارم جز اینکه در ظرف مخصوص شاه عباس یک وعده غذای خوب بخورم. دومی گفت که من در عمرم آرزوئی ندارم جز این‌که با اسب شاه عباس یک مرتبه دور کاخ شاه اسب سواری کنم. نفر سوم گفت من در دنیا آرزوئی ندارم جز این‌که یک شب کنار همسر شاه عباس، شب را به صبح برسانم. شاه عباس آن سه مرد را شناسایی و فردا به وزیر و افرادش دستور داد که این سه نفر را به کاخ بیاورند. برای نفر اول دستور داد که یک ظرف پر غذا کنند به این مرد بدهند تا به آرزوی دیرینه‌اش برسد. اجازه داد تا نفر دوم هم با اسب زیبا و منحصر به فردش به دور کاخ شاه عباس دوری بزند. نوبت که به فرد سوم رسید دستور داد چند تخم مرغ را آب پز نموده و به صورت ساده و چند تا را هم رنگ کنند و بیاورند. شاه عباس به مرد سوم گفت تخم‌مرغ‌ها را پوست بکن و بخور.
آن مرد تخم‌مرغ‌ها را پوست کند و یکی بعد از دیگری خورد. شاه عباس از وی سئوال کرد که بین تخم‌مرغ‌های ساده و تخم‌مرغ‌های رنگ شده فرقی داشت؟ مرد جواب داد نه. دوباره سؤال کرد که آیا از خوردن تخم‌مرغ‌های رنگی بیشتر از تخم‌مرغ‌های ساده لذت بردی؟ مرد جواب داد که نه همه این‌ها شبیه به هم بودند و فقط تخم‌مرغ بودند. شاه عباس به مرد گفت: که ای بدبخت و ای آدم ابله زن من و زن تو شبیه به همین تخم‌مرغ‌ها هستند که فرقی با هم نمی‌کنند. زن من فقط رنگ و لعاب بیشتری نسبت به زن تو دارد. و می‌گویند که دستور داد مرد را برای مدتها در زندان نگه دارند و عنوان نمود که این آدم‌ها باعث فساد می‌شوند و برای مملکت آفت‌زا هستند.
به اعتقاد مؤلف هنر در این است که انسان‌ها تلاش کنند تا آنچه را که دارند به سوی کیفیت سوق دهند نه این‌که سعی در تعویض و یا انتخاب نمونه دیگر کنند. آرامش و آسایش روانی نعمتی است که به راحتی و با یک اقدام عجولانه و بدون توجه از دست می‌رود ولی در کسب مجدد آن باید بسیار تلاش نمود.
با امید به آن‌که کلیه رفتارهایمان، ما را به سوی سلامت روان و آرامش روانی بدون استرس توام با کسب لذت سوق دهد.

نکته قابل توجه:

آیت الله یوسف صانعی، از مراجع تقلید شیعه در قم اعلام کرده که از نظر او، ازدواج مجدد مرد بدون رضایت همسر اول حرام و گناه است و اگر زن اول بعد از عقد زن دوم نسبت به این ازدواج رضایت ندهد، عقد زن دوم اثر حقوقی ندارد.

به گفته این مرجع شیعه، ازدواج دوم مرد بدون رضایت زن اول خلاف زندگی خوب و همچنین خلاف عدالتی است که در قرآن به عنوان شرط ازدواج دوم آمده است.

آزمونهای خود شناسی

منبع :
۲۰ آزمون برای شناخت خود
نوشته : میشل و فرانسواز گوکلن
ترجمه : ساعد زمان
انتشارات ققنوس ( تهران ، خ انقلاب ، خ شهدای ژاندارمری ، شماره ۲۱٥ ، تلفن [phone] )

مقدمه
در مسیر تشریح و توجیه طبیعت انسانی ، کتابهای بسیاری به رشته تحریر درآمده است . معمولا این گونه کتابها به این سوال که « من که هستم » پاسخ می‌دهند . این است آنچه که یک انسان باید باشد ، و این روشی است که باید در شرایط مختلف در پیش گرفت .
این پاسخها واقعا به شکل گنگ و مبهمی مطرح می‌شوند ، زیرا هیچ انسانی دقیقا با یک الگوی کاملا طبیعی ایده‌آل ، منطبق نیست و ممکن است با هیچ یک از موارد ایده‌آل هم انطباقی نداشته باشد تا بتوان برای گرایشهای مختلف او توجیهی یافت . ما می‌توانیم در هر مورد روانشناسی ، مقدار کم یا زیادی از خصوصیات خویش را مشاهده کنیم ،  ولی هرگز تمام اجزای تشکیل دهنده آن با ما یکسان نیست .
هر یک از ما خصوصیات شخصی بی‌شماری را در خود داریم که بخشی از آن ظاهر ، و بخش دیگر پنهان است . آگاهی از این خصوصیات شخصیتی ، نکته مهمی است و قابلیتها و تواناییهای شخصی و هوشی ما ، همیشه غنی‌تر از آن حدی است که تصور می‌کنیم . متاسفانه ، از دوران کودکی اطرافیان ما به غلط سعی می‌کنند شخصیت ما را به تعدادی از ترکیبات و اجزای انگشت شمار تقلیل دهند . به عنوان مثال : « او بچه آرامی است » ، یا : « این یکی سرکش و وحشی است » ؛ و با این روش ، می‌کوشند صرفا برای برای راحتی خود ، ما را در یک شخصیت کلاسه شده محبوس کنند . ولی این قضاوتها ، در اکثر موارد بر ظواهر بسیار سطحی پایه‌ریزی شده که چنین نتیجه‌گیری ، طبعا به هیچ وجه درست نیست . یک کودک ( یا یک بزرگسال) همیشه آرام و ملایم نیست و در برخی شرایط ، کاملا حالت تهاجمی به خود می‌گیرد و قطعا ، عکس این موضوع نیز در مورد کودکی که معمولا سرکش و وحشی است صدق می‌کند . قضاوتهایی که از سوی اطرافیان در این مورد اظهار می‌شود ، این اجازه را نمی‌دهد که بتوانیم از این طریق ، تنوع بسیار زیاد تواناییهای شخصیتی خود را بشناسیم .
بنابراین ، برای شناخت این توانائیها ، چه باید کرد ؟ آیا قضاوتهایی که در غالب موارد در مورد خودمان می‌شنویم ، باعث نمی‌شود که حصاری از پیشداوریها را ، که آزادی از آن کار دشواری است ، در اطراف خود به وجود آوریم ؟ کودکی که دائماً برای او تکرار شده بدجنس است ، گرایش به بدجنسی در او به وجود خواهد آمد . اما آیا می‌توانیم با استناد به این که اکنون وضعیت نامناسبی داریم ، از خروج این وضعیت نامناسب خودداری کنیم ؟
این کتاب ، می‌کوشد به هر کس کمک کند تا  بتواند شخصیت خویش را دوباره برای خود تعریف کند .
سوالات مطرح شده در این کتاب ،  تا حد امکان متعدد و متنوع است و در بیست پرسشنامه که هر یک جنبه‌های مختلفی از شخصیت را مورد بررسی قرار می‌دهد گنجانده شده است . برای تسهیل در پاسخ دادن و تسهیل در ارزش‌گذاری بر پاسخهای داده شده ، تعدادی پاسخهای خاص برای هر سوال ارائه شده است . شما باید یکی از پاسخها را انتخاب کنید و علامتی در مربع خالی جلوی آن بگذارید . گاهی اوقات ، انتخاب شما به سادگی انجام می‌گیرد ، و گاهی نیز انتخاب کار دشواری است . در این صورت ، از میان پاسخهای مطرح شده ، موردی را انتخاب کنید که نسبت به بقیه ، از آن کمتر بدتان می‌آید ! اگر در مورد خاصی واقعا نمی‌توانید تصمیم بگیرید ، از پاسخ دادن صرفنظر کرده و به سوال بعدی بپردازید . در این حالت ، گرچه تعداد پاسخهای شما کمتر است ، ولی در عوض اعتبار پاسخها بیشتر خواهد بود .
در مورد تعداد پاسخهای خود وسواس به خرج ندهید . یکی از دوستانم ، به دخترش که برای امتحانات نهایی سال آخر دبیرستان آماده شده بود می‌گفت : « اگر می‌خواهی در امتحان موفق شوی ، اول خودت را متمرکز کن ، بعد خوب فکر کن و آن وقت ، هر چه دلت می‌خواهد بنویس !» شاید این دستورالعمل ، به نظر شما مضحک باشد ، ولی در اعماق آن حقیقت بزرگی نهفته است . پس از آنکه برای فهمیدن مفهوم سوال کاملا متمرکز شدید ، باید به الهامات درونی خود اجازه بروز بدهید . این الهامها ، بر حسب شرایط مقطعی ، ممکن است متغیر باشد . برای در نظر گرفتن این عامل ، هر پرسشنامه به گونه‌ای تنظیم شده که سوالهای اساسی را از جنبه‌های گوناگون چندین بار مطرح می‌کند . بنابراین ، هر پاسخ به تنهایی اهمیت ناچیزی دارد . آنچه ممکن است به طور اتفاقی پاسخ داده شود ، به خاطر تنوع زیاد سوالات ، ترمیم و حتی گاهی اوقات ، گم می‌شود . بنابراین ، نگران تناقضهای احتمالی یاحالت تخمینی پاسخها که دقیقا با آنچه مورد نظر شماست ، تطابق ندارد ، نباشید . به تدریج ، این پاسخها یک مجموعه و ساختار به هم پیوسته را ایجاد می‌کند که اجزای آن با یکدیگر هماهنگ است .

آیا می‌توان خویشتن را شناخت ؟
یکی از متخصصین روانکاوی در پاسخ به این سوال قدیمی می‌گوید : « صرف اینکه همیشه این مساله به عنوان یک موضوع امکانپذیر (علیرغم مشکلات آن) مطرح شده است ، مایه دلگرمی است . مسلما‌، برخی از قسمتهای تشکیل دهنده ما پنهان است ، و البته خو ما هم دوست نداریم به آنها اعتراف کنیم . »
البته تنها هدف این پرسشنامه‌ها ، روشن کردن قسمت آگاهانه شخصیت است و برای دسترسی به شخصیت ناخودآگاه فرد ، باید از روشهای دیگری استفاده کرد . در صورتی که شخص مورد سوال صادقانه برخورد کند ، پرسشنامه روش موثری محسوب می‌شود که قبلا امتحان خود را داده است . و چرا نه ؟ چرا نباید صادقانه برخورد کنید . شما منحصرا برای خودتان تلاش می‌کنید و نباید نگران باشید که شخص دیگری از این مسائل آگاه است . بخش مهمی از بیست تستی که در این کتاب مطرح شده ، قبلا در مجلات روانشناسی به چاپ رسیده است .ااین سوالها قبلا مورد بررسیهای گوناگون قرار گرفته و بر حسب تجربیات گوناگون اصلاح شده است .
از آن جمله ، این سوالات امتحان نهایی خود را روی یک گروه پنجاه نفری زن و مرد ، در سنین و شرایط مختلف گذرانده است . تستها ، از نکات مبهم و گنگ خالی شده و من امیدوارم رضایت شما را جلب کند .
تنها یک نکته باقی می‌ماند ، و آن این است که سعی در بررسی خود ، و قضاوت در مورد خویشتن کار دشواری است . بر حسب نوع شخصیت ، هر یک از ما به موانعی بر می‌خوریم که ممکن است تاثیر این پرسشنامه‌ها را کاهش بدهد . شاید تشریح این موانع ، به شما کمک کند تا از برخورد با آنها احتراز کنید :

بی‌صبری
برای اینکه بتوانید به خوبی در مورد خویش قضاوت کنید ، باید بررسیهای انجام شده در رابطه با جنبه‌های مختلف شخصیتی شما کاملا واضح باشد . به همین دلیل ، پرسشنامه‌های مطرح شده طولانی است و ممکن است تعدد پاسخها شما را کلافه و بی‌حوصله کند که در نتیجه ، بدون دقت به سوالها پاسخ دهید  و بدون مطالعه دقیق مراحل پی در پی استفاده از کتاب ، آن را تمام کنید .
به این بی‌صبری در برابر سوالات زیاد‌، توجه نکنید . تک‌تک سوالات را بدون آنکه زیاد به خود فشار آورید پاسخ دهید و مطمئن باشید که زمان تجزیه و تحلیل نیز فرا خواهد رسید . ولی هیچ چیز ، مانع شما نمی‌شود که این بیست پرسشنامه را بر حسب نظمی که دوست دارید انتخاب کنید ، تا از این طریق ، توجه و علاقه شما بیشتر شود .

روشنفکرمآبی
گاهی اوقات ، هوش به شکل زودرسی وارد صحنه می‌شود . گویی این خصیصه ، نگران است که چیزی در شما اتفاق بیافتد و سهمی از آن به او اختصاص داده نشود . جنبه عقلایی و منطقی داده ، و اولویت بخشیدن به این دو خصیصه ، می‌تواند شما را نسبت به سوالات مطرح شده ، بدبین کند ، تا حدی که از پاسخ دادن به شکل خودجوش به آنها خودداری کنید . به این نگرانی توجه نکنید (حتی اگر با کسب شناخت بهتر از طریق این تستها ، در مورد تواناییهای خویش دچار تردید می‌شوید) . به خاطر داشته باشید  که « کسی که هیچ ریسکی نمی‌کند ، هیچ چیز ندارد ! » . سعی کنید با دید یک « سرگرمی » این کار را انجام دهید ، نه اینکه در پاسخ به هر سوال ، واکنشهای عالمانه از خود نشان بدهید .

حساسیت بیش از حد ( خودشیفتگی)
افسانه باستانی نارسیس ، داستان چوپان یونانی‌ای است که عاشق تصویر خود شد و  سرانجام ، در آبهایی که تصویر او در آن افتاده بود ، غرق شد . در هر یک از ما نیز ، میل به تماشای عاشقانه تصویری ایده‌آل از خود ،‌که دوست داریم آن را با پاسخ دادن به این تستها به دست آوریم ، وجود دارد . اما آیا به راستی پرسشنامه‌های این کتاب ، تصویر شخصیت شما را به همان زیبایی که دوست دارید ، ارائه می‌دهد ؟ آیا پاسخ دادن به این سوالات ، خودشیفتگی شما را ارضا می‌کند ؟ در این مورد خاص ، برای شما متاسفم زیرا احتمال وقوع چنین حالتی ، بی‌نهایت کم است . برعکس ، به احتمال قوی ، شما به نکات منفی کوچکی برخورد می‌کنید که معمولا آنها را نادیده گرفته‌اید . به هر حال ، آیا بهتر است رودررو ، و با اخلاقی خوش به آنها نگاه کنید ؟ یا اینکه واقعیت وجود خویش را پشت پرده‌ای از دروغهای کوچک زیبا و تکراری پنهان سازید ؟ به خویشتن بقبولانید که چنین ظاهرسازی ، فقط توهمی در شما ایجاد می‌کند و این را بپذیرید که برای اطرافیان ، نزدیکان و خانواده خود ، همیشه یک « فرشته » محسوب نمی‌شوید ، بلکه گاهی اوقات ، کمی هم « دیو » جلوه می‌کنید . این واقعیت ، چاشنی زندگی شما ، و تاکیدی بر شخصیت شماست . بنابراین ، از بررسی دقیق نقاط ضعف خویش نترسید و خود را با لذت بردن از یک خودشیفتگی ایده‌آلیستی از شخصیت خویش ارضا نکنید .
در این کتاب ، جاده شناخت خود ، نیاز به صراحت زیاد ، درونی بودن پاسخها ، و پشتکار در مسیر تجزیه و تحلیل دارید . بدون آنکه بیش از حد به دفاع از خود فکر کنید ، به این بیست پرسشنامه « حمله ور » شوید و تنها در پایان کار ، و هنگامی که تجزیه و تحلیل کلی انجام شد ، به فکر برنامه‌ریزی باشید . زیرا در آن هنگام است که شما ، تمام عناصر مورد نیاز خود را که در طول این بررسی جالب به دست آورده‌اید ، در اختیار دارد .

تست روانشناسی رنگها

• این برنامه بر اساس کتاب روانشناسی رنگها نوشته دکتر ماکس لوشر ترجمه خانم ویدا ابی زاده چاپ شده توسط انتشارات دُرسا ( تهران ، خ انقلاب ، جنب سینما سپیده ، کوچه اسکو ، شماره ۱٦ طبقه همکف ) تهیه شده است .

• یک رنگ به تنهائی بیانگر شخصیت نیست بلکه در انتخاب گروه‌ها و زوج‌های رنگ است که شخصیت افراد تحت آزمایش کاملا نشان داده می‌شود .

• شرایط روحی و جسمی افراد را قبل از آزمایش رنگ نیز باید به حساب آورد ، زیرا امکان دارد که افراد در شرایط متفاوت ، انتخاب‌های مختلف داشته باشند .

• جنبه نسبی بودن نتایج آزمایش را باید همواره به خاطر سپرد زیرا انسان موجودی ناشناخته است .

• این آزمایش کاملا جنبه روانشناسی و روانکاوی داشته و نباید آنرا در ردیف آثار سرگرم‌کننده و غیر علمی که در زمینه طالع بینی و نظایر آن منتشر شده است دانست .

◊ انجام آزمایش
• به مربع‌های رنگی زیر نگاه کنید و رنگی را که بیشتر از سایرین دوست دارید انتخاب کنید . در انتخاب رنگ دلخواه سعی نکنید که آنرا با رنگ چیز دیگری نظیر پارچه ، مبلمان ، اتومبیل سواری ، تیم مورد علاقه فوتبال و غیره مقایسه کنید بلکه فقط آنرا به عنوان یک رنگ مورد علاقه‌تان برگزینید .

•  سپس به رنگ‌های باقی‌مانده نگاه کنید و رنگی را که بیشتر مورد علاقه شماست انتخاب کنید و این عمل را در مورد سایر رنگهای باقیمانده نیز ادامه دهید .

• بعد از انتخاب اول باید یک بار دیگر رنگهای مورد علاقه خود را انتخاب کنید . عملا سعی نکنید که انتخاب اول رنگ‌ها را به خاطر بیاورید و یا به همان ترتیب اول انتخاب کنید در عین حال عمدا تلاش نکنید تا آنها را فراموش نمائید ، بلکه در انتخاب رنگها طوری رفتار کنید که گوئی آنها را برای اولین بار می‌بیند . توصیه می‌شود بین دو انتخاب یک دقیقه فاصله اندازید .